-විශේෂඥ වෝහාරික (අධිකරණ) මනෝ වෛද්‍ය චිත්තහාරි අභයනායක
ලිංගික හිංසන හේතුවෙන් පුද්ගලයකු ජීවිතය පුරාම වුවත් මානසික වශයෙන් පීඩාවට පත් වන්නට පුළුවන. එසේම, ලිංගික අපරාධයක් කිරීමට පුද්ගලයකු පෙලඹීමට විවිධ හේතු තිබෙන බවත් ඒවා සමාජයක් ලෙස අපි දැන හඳුනා ගැනීම වැදගත් බවත් විශේෂඥ වෝහාරික (අධිකරණ) මනෝ වෛද්‍ය චිත්තහාරි අභයනායක පවසන්නීය. දැන් අපි ඇය සමඟ වැඩිදුරටත් කතාබහ කරමු.
ලිංගික අපරාධ ලෙස ගැනෙන්නේ මොනවාද?
කිසියම් රටක අපරාධ නීතියෙන් තහනම් කර ඇති ලිංගික ස්වභාවයක් ඇති ක්‍රියාවක්. මෙය අපරාධයක් ලෙස සැලකෙන්නේ බොහෝවිට එය කෙනකුගේ කැමැත්තෙන් තොරව සිදු වීම හෝ, කැමැත්ත ප්‍රකාශ කිරීමට නොහැකි පුද්ගලයකුට එය සිදු වීම හේතු කරගෙනයි. එවැනි ක්‍රියාවන් අනෙකුත් පුද්ගලයින්ට ශාරීරික, මානසික හෝ සාමාජීය හානියක් සිදු කිරීමේ හැකියාවක් පවතිනවා.
මෙවැනි අපරාධවල විවිධත්වයක් තිබෙනවාද?
ලිංගික අපරාධ විවිධයි. උදාහරණ ලෙස, ශාරීරිකව සිදු කරන බරපතළ ක්‍රියාවන් වෙනවා. ස්ත්‍රී දූෂණය (rape), බලෙන් හෝ තර්ජනයෙන් කරන ලිංගික ප්‍රහාර, ළමයින්ට එරෙහිව කරන ලිංගික අපරාධ ආදිය සඳහන් කළ හැකියි. ඊට අමතරව, ස්පර්ශයකින් තොරව කරන ක්‍රියාවන් ලෙස, ප්‍රදර්ශන කාමය (exhibitionism), දර්ශාස්වාදය (voyeurism — අන් අයගේ පෞද්ගලික ලිංගික හැසිරීම් රහසේ නිරීක්ෂණය කිරීම) සහ ළමයින්ගේ ලිංගික විකෘති දෘශ්‍ය මාධ්‍ය ඔස්සේ බෙදාහැරීම ආදිය ද ලිංගික අපරාධ වශයෙන් සැලකෙනවා. මෙවැනි අපරාධ නීතිමය වශයෙන් බරපතළ (grave) සහ සාමාන්‍ය (less grave) ලෙස වර්ග කළ හැකියි. බරපතළ අපරාධ සඳහා දැඩි දඬුවම් නියම කළ හැකියි.
ඇතැමුන් එහෙම වන්නේ ඇයි?
මනෝ විද්‍යාත්මකව ලිංගික අපරාධ සඳහා යොමු වීමට විවිධ හේතු බලපානවා. වර්ධනයේ සිදුවන අඩුපාඩු, සමාජීය සහ පාරිසරික කාරණා හේතුවෙන් මෙවැනි අපරාධ වෙනවා. සමහර විට, පරාෆීලියා (විකෘති ලිංගික ආකර්ෂණ) වැනි මානසික රෝග හෝ පෞරුෂ ආබාධ ආදිය හේතුවෙනුත් ලිංගික අපරාධ සිදු වීමට බලපාන්නට හැකියාවක් තිබෙනවා. ඒත්, බොහෝ මානසික රෝග ලිංගික අපරාධවලට හේතු වන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, ලිංගික අපරාධ වීමට බලපාන මානසික රෝග තිබුණත්, එවැනි රෝග ඇති හැමෝම මෙවැනි අපරාධ කරන්නේ නැහැ. තවත් වැදගත් කරුණක් වන්නේ, ලිංගික අපරාධ කරන හැමෝම අනිවාර්යයෙන්ම මානසික රෝගීන් නොවන බවයි.
(paraphilic disorders) (ලිංගික අපවර්තනය/ අපගමය) එවැනි බහුලව දක්නට ලැබෙන මානසික රෝගයක්. මේ රෝගීන්ට සාමාන්‍යයෙන් පිළිගත් ආකාරයට ලිංගික කැමැත්ත ඇති වන්නේ නැහැ. ඔවුන්ට සතුන් ගැන, ළමුන් ගැන, මළ සිරුරු ගැන, ලිංගික නොවන ශරීර කොටස්, මිනිස් නොවන වස්තූන් හෝ තමන්ට කැමැත්තක් නොදක්වන පුද්ගලයින් කෙරෙහි ලිංගික ආශාවක් ඇතිවීමක් දක්නට පුළුවන්. එසේම, අනෙක් තැනැත්තාගේ කිසිදු අනුදැනුමක් නැතිව ලිංගික අවයව පෙන්වීමට සිතීම වැනි දේ පෙන්වා දිය හැකියි. මේ අය කෙනකුට හිංසනයක්, පීඩාවක් කිරීමෙන් සතුටක් ලැබීමට ආශා කරනවා. හැබැයි, සාමාන්‍ය තැනැත්තන්ගේ ලිංගික කැමැත්ත තුළත් අසාමාන්‍ය ලිංගික ආශාවනුත් තිබිය හැකියි. මෙය ඉක්මවා යෑම මානසික රෝගයක් ලෙසත් සැලකෙනවා.
වැඩිදුරටත් විස්තර කරමුද?
මෙහිදී ළමුන් කෙරෙහි ලිංගික ආශාවක් ඇතිවීම පිඩෝපිලියා (Pedophilia) ළමුන් සම්බන්ධයෙන් ඇතිවන ලිංගික ආශාව ලෙස හඳුන්වනවා. මෙවැනි රෝගීන්ට වැඩිවිය පත් නොවුණු ගැහැනු හෝ පිරිමි ළමුන් සම්බන්ධයෙන් ලිංගික ආශාවන් ඇතිවෙනවා. ඒවා අනුන්ගේ ළමයකු හෝ තමන්ගේම දරුවන් සම්බන්ධයෙන් ද ඇතිවිය හැකියි. ඒත් ළමුන්ට ලිංගික හිංසා කරන සියල්ලන්ම මේ රෝගයෙන් පෙළෙන අයත් නොවෙයි. ඊට තවත් විවිධ හේතූන් තිබිය හැකියි.
මත්ද්‍රව්‍ය සමඟ මෙහි සබඳතාවක් වෙනවාද?
මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය (ඇල්කොහොල්, කොකේන්, බාහිරව ගත් සමහර හෝමෝන, මත්පෙති වැනි ද්‍රව්‍ය) ලිංගික අපරාධ සිදුවීමේ අවදානම වැඩි කරන සාධකයි. මේ ද්‍රව්‍ය භාවිතය ඍජුවම ලිංගික අපරාධයකට හේතු නොවුවත් එය අවදානම් හැසිරීම්වල නිරත වීමට ඉඩ ලබා දෙනවා. ඒ වගේම නැවත නැවත අපරාධ කරන අවදානම (recidivism) ද වැඩි කරනවා. මෙවැනි ද්‍රව්‍ය, ක්‍රියාවන් පාලනය කර ගැනීමේ හැකියාව (inhibition) අඩු කරනවා. සුදුසු විනිශ්චය කිරීමේ හැකියාවටත් බාධා කරනවා. අවදානම් හැසිරීම්වල නිරත වීමේ හැකියාවත් වැඩි කරනවා. මේ ද්‍රව්‍ය තමන් භාවිත කර තිබෙනවා නම්, ‘මත්ද්‍රව්‍යයෙන් සිහිකල්පනාව වෙනස් වුණා’ කියමින් තමන්ගේ අපරාධමය වගකීම වළක්වා ගැනීමට නීතියෙන් බැහැ.
අනෙක් හේතු මොනවාද?
සමහර පෞරුෂ ආබාධ (personality disorders) සහ පෞරුෂ ලක්ෂණ (personality traits) ලිංගික අපරාධ සිදු වීමට හේතු විය හැකියි. ආවේගශීලිබව, හැඟීම් පාලනයේ දුර්වලතාව හෝ සමාජ නීති හා සම්මත පිළිබඳ තැකීමක් නොකිරීම වැනි පෞරුෂ ලක්ෂණ ලෙස ද සමාජ විරෝධී පෞරුෂ ආබාධය (antisocial personality disorder) සහ ස්වාර්ථකාමි පෞරුෂ ආබාධය (narcissistic personality disorder) ආදිය සැලකිය හැකියි.
මෙහිදී සිතන ආකාරයත් බලපානවා නේද?
සිතන පතන ආකාරයේ දෝෂ (cognitive errors) මොවුන් අතර දක්නට ඇති තවත් ලක්ෂණයක්. ඔවුන් සිදුවන දේවල් සුළුකොට සලකනවා. ‘මම කරපු දේ එච්චර ලොකු දෙයක් නොවෙයි. මම එයාව ඇල්ලුවා විතරයි, මම එයාව අපයෝජනය කළේ නැහැ. ‘ ආදී විවිධ චින්තන රටාවක් ඇති අයත් ලිංගික වශයෙන් අපරාධ කිරීමට පෙලඹෙනවා. එසේම, තවත් පිරිසක් සිටිනවා, ‘මම මොකුත් කළේ නැහැ. එයා බොරු කියන්නේ’ ආදී වශයෙන් තමන් වරදක් කළ බව පිළිගන්නේ නැති චින්තන රටාවක් ඔවුන්ට තිබෙන්නේ. ‘ඇය තමයි මාව පොලඹවා ගත්තේ, ඒ දරුවා දැන් කොහොමටත් ලොකුයිනේ, මම එහෙම දෙයක් කළාම මොකද වෙන්නේ. ‘එයානේ මා ළඟට ආවේ’ ආදී වින්දිතයාට දොස් පවරන චින්තන රටාවක් බොහෝ විට අසන්නට තිබෙනවා.
ලිංගික අපරාධ කරන්නේ මෙවැනි රෝගීන් පමණයිද?
ලිංගික අපරාධවලට හේතුවෙන්නේ ලිංගික ආශාව පමණක්ම නොවෙයි. තමන්ගේ බලය පෙන්වීමත් එක හේතුවක්. ලිංගික අපරාධවලට ‘බලය’ වින්දිතයාට සහ සමාජයට පෙන්වීම කියන එක බලපාන බව පරීක්ෂණවලිනුත් සොයාගෙන තියෙනවා. ලිංගික ශ්‍රමිකයන් (ගණිකා වෘත්තිය) නීතිගත කිරීමෙන් පමණක් ලිංගික අපරාධ නතර කිරීමට නොහැකියි යන කාරණය මෙයින් තහවුරු කෙරෙනවා.
වර්ධන අවධියේ ගැටලු බලපෑ හැකිද?
කුඩා අවධියේදී යම් ලිංගික අපයෝජනයකට ලක්වූ දරුවකු පසුකාලීනව ලිංගික අපරාධවලට පෙලඹීමේ ඉඩකඩ තිබෙනවා. ඒත් අපරාධයකට පත්වූ සෑම දරුවෙකුම එහෙම නැහැ. කුඩා අවධියේදී පවුලේ අසමගිය, ගෘහස්ථ හිංසනය, මවුපියන්ගේ බිඳී යෑම, නොසැලකිල්ල, ආදරය සහ කරුණාව අඩුවීම හේතුවෙන් ලිංගික අපරාධවලට පෙලඹිය හැකියි. අනෙක, ලිංගික අපරාධ පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවටත් යා හැකියි.
බුද්ධි වර්ධනයේ ගැටලු, වියපත්වීම ආදිය මෙහිදී බලපාන්නේ කොහොමද?
තේරුම් බේරුම් නැතිවීම, සම වයසට සරිලන ප්‍රතිවිරුද්ධ ලිංගිකයකු සොයා ගැනීමට සහ සබඳතාවක් හදාගැනීමට හැකියාවක් නැතිකම යන හේතු තිබෙනවා. අපේ මොළයේ ඉදිරිපස ඇති ‘පෙර මොළය’ කොටසින් අපේ ක්‍රියාකාරකම් පාලනය කරනු ලබනවා. යහපත් දේ කිරීම සඳහා එහි වර්ධනය අවශ්‍යයි. එහි වන යම් ආබාධයක් හේතුවෙන් ලජ්ජාව සහ බිය නැතිවීමට හැකියාව තිබෙනවා. මේ නිසා ලිංගික අපරාධවලට පෙලඹීමට හැකියි. ඉතාම හොඳ චරිතයක් තිබුණු සමහර පුද්ගලයන් වයෝවෘද්ධ වූ විට හිටිහැටියේම ලිංගික අපරාධවලට නැත්නම් අවසරයක් නැතිව නොමනා ස්පර්ශයන්ට පෙලඹෙන්නේ පෙර මොළයේ ඇතිවන ආබාධ නිසා විය හැකියි. පාරිසරික සහ සමාජීය ක්‍රියා හේතුවෙනුත් ලිංගික අපරාධවලට යොමුවනවා. දරුණු ගණයේ ලිංගික අපරාධ, ප්‍රචණ්ඩ ලිංගික අපරාධ සහ බලහත්කාරයෙන් කරන ලිංගික අපයෝජන සාමාන්‍යකරණය කර මාධ්‍ය හරහා පෙන්වීමේදී ලිංගික අපරාධවලට පෙලඹෙන අය ද සිටිනවා. එසේම, ඇසුරු කරන අය නිසාත් ලිංගික අපරාධවලට යොමුවනවා. ඒ වගේම යහළුවන්, නෑදෑයින් සහ අසල්වාසින්ගේ ඇසුරක් ආදිය නැතිව තනිව සිටින පුද්ගලයන්ද ලිංගික අපරාධ සඳහා යොමු වීමේ යම් ප්‍රවණතාවක් තිබෙනවා. වින්දිතයන්ව හංවඩු ගසමින් ඒ අයට සැඟවී සිටීමට සමාජය විසින් දෙනු ලබන අනුබලය නිසාත් නැවතත් අපරාධවලට ගොදුරුවීමේ හැකියාව තිබෙනවා. තමන්ට ලිංගික හිරිහැරයක් වුණා යැයි සමාජයට ඇවිත් කියන්නට බැරි වෙන තැනට සමාජය කටයුතු කරන අවස්ථා ද වෙනවා. මේ නිසා අපරාධකරුවන්ට තව තවත් අපරාධ කිරීමේ අවස්ථාව ලැබෙනවා.
සමාජ වටපිටාව බලපාන්නේ කොහොමද?
සමාජයෙන් ලැබිය යුතු ආරක්ෂාව නොලැබීම නිසාත් ලිංගික අපරාධ සිදුවනවා. පාසලක, ළමා නිවාසයක, ආගමික ස්ථාන ආදී පද්ධතියක් තුළදී ලිංගික අපරාධ සිදු වනවා. ඒ වගේ සිදුවීමක් සඟවා තැබීම නිසා දිගින් දිගටම ලිංගික අපරාධ සිදුවිය හැකියි.
ස්ත්‍රී පුරුෂභාවය දකින ආකාරයේ ගැටලු සහිත සමාජයක ලිංගික අපරාධ වැඩියි. උදාහරණයක් ලෙස කාන්තාව පිරිමියා සතුටු කිරීමට සිටින අයෙක්, ගැහැනිය කියන්නේ ලිංගික භාණ්ඩයක් ආදී වශයෙන් ස්ත්‍රී විරෝධී අදහස් දරන සමාජයක අපරාධ වැඩියි.
එසේම ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය ගැන සමාජයේ තිබෙන වෙන්කොට සැලකීම, පිරිමි දරුවන්ටත් අහිතකර ලෙස බලපානවා. පිරිමි දරුවන්ට සිදුවන අපරාධ සලකන්න ඕනෑ නැහැ, ඒ අයව හෝදලා ගෙට ගන්න පුළුවන්, ඔවුන් අපයෝජනයකට ලක්වීම විහිළුවක් හෝ ඔවුන් කැමැත්තෙන් ලක්වෙන දෙයක් ලෙස සලකන සමාජයක පිරිමි දරුවන් අසාධාරණයට සහ අනතුරට පත්වෙනවා. ඒ වගේම පිරිමින්ට එරෙහිව සිදු කරන ලිංගික අපරාධ සුළුකොට තැකීමටත් මෙවැනි අදහස් හේතු වෙනවා.