ශ්‍රී ලංකාවේ පාරම්පරිකව පැවත එන දේශීය කලා කර්මාන්ත රැසක් වේ. ඒ අතරින් ලී කැටයම් කලාව ද ප්‍රධාන තැනක් ගනියි. ලී කැටයම් කලාව යනු ලොව පුරා පවතින අතිශයින්ම සෞන්දර්යාත්මක සහ සංකීර්ණ කලා ශිල්පයකි. සුවිශේෂී වූ ජන කලාවක් වන මෙය දේශීය මෙන්ම විදේශීය සංචාරකයන්ගේ ආකර්ෂණයට ලක්ව තිබෙන බව කිවයුතුය. අතීතයේ පැරැන්නෝ තම කාන්සිය නිවා ගැනීම සඳහා ලී කැටයම් කර්මාන්තයේ නිරත වූහ. ඒ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු පළාතේ ගාල්ල ප්‍රදේශයේ ගමක් වන හීන්පැන්දල ගම ප්‍රසිද්ධියට පත්ව ඇත්තේ පාරම්පරික ලී කැටයම් ගම්මානයක් ලෙසය. කෙසේ වුවද මෙම කලාව අද වන විට වියැකෙමින් යන අතර, කෙසේ වුවද මෙම ගමේ බහුතරයකගේ වෘත්තිය ලී කැටයම් කලාව වී ඇත.
මේ අනුව හීන්පැන්දල ගමේ පාරම්පරික ලී කැටයම් කලාව ආරක්ෂා කර ගනිමින් තවදුරටත් අභියෝග මධ්‍යයේ පවත්වාගෙන යන කලාකරුවකු ලෙස මංජු මේනක මහතාව හැඳින්විය හැකිය. මංජු මේනක මහතා තම පාරම්පරික කලාව ගැන තම අදහස් මෙසේ ප්‍රකාශ කළේය.
“හීන්පැන්දල ගම්මානය වෘත්තියමය වශයෙන් කැටයම් ගම්මානයක්. මම අවුරුදු 16 ඉඳන් ලීවලින් කැටයම් කපනවා. මේක දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පැවත එන පාරම්පරික කලාවක්. විශේෂයෙන් මම අලින්ගේ රූප, දේව රූප, සතුන්, මුහුණු, විසිතුරු රූප ආදිය තමයි කැටයම් ලෙස කපන්නේ. මේ නිර්මාණ කරන්න මම යොදා ගන්නේ මහෝගනී, මාර, කළුවර, නැදුන් වගේ ලී. මෙම ලී දැව සංස්ථාවෙන් ගන්නවා. නැත්නම් පිටපළාත්වලින් ප්‍රවාහනය කරගන්නවා.”
මංජු මේනක මහතා අලි ඇතුන්ගේ රූප නිර්මාණය කිරීම සඳහා සුවිශේෂී දක්ෂකමක් දක්වයි. අලි ඇතුන් ශක්තිය, ප්‍රඥාව, දීර්ඝායුෂ සහ සෞභාග්‍යය සංකේතවත් කරන බැවින් ඔවුන්ගේ ලී කැටයම් නිවාස සහ කාර්යාල අලංකාර කිරීමට මෙන්ම තෑගි භෝග ලෙස ද බහුලව භාවිත වේ. ලොව පුරා සංස්කෘතීන් රැසක අලි ඇතුන්ට හිමිවන්නේ සුවිශේෂී ස්ථානයකි. ආසියානු රටවල ඔවුන් බොහෝවිට වාසනාව ගෙන එන සතුන් ලෙස සැලකේ. ෆෙන්ෂුයි වැනි චීන විශ්වාසයන්ට අනුව නි‍ෙවසේ දොරටුව දෙසට මුහුණලා සිටින අලියකුගේ රූපයක් තැබීමෙන් ධනාත්මක ශක්තිය ගලාඒම සිදුවේ. එසේම හොඬවැල ඉහළට ඔසවාගෙන සිටින අලි රූප වාසනාව හා සෞභාග්‍යය ගෙන එන බවට ද විශ්වාසයක් පවතියි. මේ අනුව මංජු මේනක මහතා අඩි අටකට වඩා උසින් යුත් ලංකාවේ ලොකුම ලී කැටයම් අලියා තනි ලී කොටයකින් නිර්මාණය කර ඇත. ඒ පිළිබඳව ද ඔහු මෙසේ ප්‍රකාශ කළේය.
“මම පාරමාර කියන තනි ලී කොටයෙන් අඩි 8ට වඩා උස අලියෙක් කැටයම් කළා. මේ වගේ නිර්මාණ සිදු කරලා මගේ වෘත්තියට අමතරව මම ආත්ම තෘප්තියක් ලබනවා”
ලී කැටයම් අලි නිර්මාණ විවිධ ප්‍රමාණවලින් සහ මෝස්තරවලින් දක්නට ලැබේ. සමහර කැටයම් ඉතා සරල වන අතර අලියාගේ මූලික ස්වරූපය පමණක් පෙන්වයි. තවත් සමහර ඒවා අලංකාර කැටයම් රටා, වර්ණගැන්වීම් සහ විසිතුරු සැරසිලිවලින් සමන්විත වේ. තනි අලියකුගේ රූපයේ සිට අලි රංචුවල පැටවුන් සමඟ සිටින අලි මවක් වැනි සංකීර්ණ නිර්මාණ ද දැකිය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් මෙම කැටයම් සඳහා බහුලව භාවිත වන්නේ තේක්ක, කළුවර, රන් කැටයම් වැනි කල්පවතින දැව වර්ගයි. ශිල්පියාගේ දක්ෂතාව මත මෙම ලී කැටයම් අලියාගේ හැඟීම්, චලනයන් සහ ස්වාභාවික පෙනුම විදහා දක්වයි. සමහර කැටයම්වල, අලියාගේ සමේ රැලි, ඇස්වල ප්‍රකාශනයන් සහ දළවල විසිතුරු බව ඉතා සියුම්ව නිරූපණය කරනු ඇත.
ලී කැටයම් අලි නිර්මාණ යනු හුදෙක් සැරසිලි භාණ්ඩ පමණක් නොවේ. ඒවා ශිල්පියාගේ දක්ෂතාව, නිර්මාණශීලීත්වය සහ සංස්කෘතික උරුමය ද විදහා දක්වයි. බොහෝවිට මෙම කැටයම් පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට පැවත එන සාම්ප්‍රදායික දැනුම හා ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතයෙන් නිපදවනු ලබයි. එමනිසා සෑම කැටයමක් තුළම අතීතයේ සිට පැවත එන කලාත්මක උරුමයක් සහ අත්කම් ශිල්පයේ විශිෂ්ටත්වය ගැබ් වී ඇත.
ඔබත් ඔබේ නි‍ෙවසට හෝ ආදරණීයන්ට තෑග්ගක් ලෙස අලංකාර ලී කැටයම් අලි නිර්මාණයක් තෝරාගන්නේ නම්, එය නිසැකවම සෞභාග්‍යය හා සුන්දරත්වය ගෙන එන කලා කෘතියක් වනු ඇත.
වර්තමානයේ ලී අලි කැටයම් ශ්‍රී ලංකාවේ ඉතා ජනප්‍රිය සිහිවටනයක් සහ ගෘහ අලංකරණ භාණ්ඩයක් ලෙස සැලකේ. විදේශීය සංචාරකයන් අතර මෙන්ම දේශීය වශයෙන් ද මේවාට ඉහළ ඉල්ලුමක් පවතියි. ශ්‍රී ලංකාවේ බොහෝ වෙ‍ෙළඳසල්වල, විශේෂයෙන්ම සංචාරක කලාපවල, විවිධ ප්‍රමාණයේ සහ විලාසිතාවලින් යුත් ලී අලි කැටයම් දැකගත හැකිය. මේවා ශ්‍රී ලංකාවේ සාම්ප්‍රදායික කලා ශිල්පය සහ සංස්කෘතික අභිමානය ලොවට විදහා දක්වයි.
මංජු මේනක මහතා අවසානයේ දී මෙසේ සඳහන් කළේය.
“මෙම ලී කැටයම් කර්මාන්තය වෘත්තියක් ලෙස කරන පවුල් 100ක් වගේ ගමේ ඉන්නවා. මේවා අත්කම් කර්මාන්ත. පාරම්පරික කලාව නැතිකර ගන්න බැරි නිසා ආර්ථික අපහසුතා මධ්‍යයේ වුවත් මේ කර්මාන්තය අපි කරගෙන යනවා.”